Pamięć uważana jest za jedną z najważniejszych funkcji mózgu. Bez pamięci nie wiedzielibyśmy kim jesteśmy, skąd pochodzimy i kim są nasi bliscy. Sprawnie działająca pamięć pozwala nam samodzielnie funkcjonować i jest strażnikiem naszej tożsamości.
Wyróżniamy wiele rodzajów pamięci, według kryteriów takich jak: czas przechowywania informacji, treść, udział świadomości i zmysłów w przetwarzaniu informacji.
Ze względu na treść przechowywanych informacji pamięć dzielimy na:
- pamięć deklaratywna (wiem, że) – to magazyn naszej wiedzy (znanych nam faktów – np. wiem, że Praga to stolica Czech)
- pamięć proceduralna (wiem, jak) – to zbiór „instrukcji” korzystania z posiadanych umiejętności (czyli jak wykonać daną czynność – np. wiem, jak przyszyć guzik).
Na pamięć deklaratywną składają się: pamięć semantyczna (wiedza o znaczeniu słów i pojęć, znajomość faktów, pamięć twarzy itp.) oraz epizodyczna (pamięć wydarzeń oraz związków między nimi), w tym autobiograficzna (pamięć faktów i wydarzeń dotyczących konkretnie naszej osoby).
Biorąc pod uwagę czas przechowywania informacji pamięć dzielimy na:
- pamięć sensoryczną (zwaną inaczej ultrakrótką) – odpowiada za przechowywanie informacji zmysłowych (odbieranych za pomocą receptorów w ciele, np. zmysłów) przez ułamki sekund
- pamięć krótkotrwałą – mieści od 5 do 9 elementów, a czas jej przechowywania to kilkadziesiąt sekund; jedną z domen pamięci krótkotrwałej jest pamięć robocza (operacyjna), która odpowiada za bieżące przetwarzanie informacji
- pamięć długotrwałą – jej pojemność oraz czas magazynowania informacji są nieograniczone; pozostanie w pamięci długoterminowej informacji wymaga ich nauczenia się lub bodźców emocjonalnych.